Światowy Dzień Świadomości Autyzmu

utworzone przez | kwi 2, 2019 | Aktualności

Co roku, 2 kwietnia, obchodzony jest Światowy Dzień Świadomości Autyzmu (World Autism Awareness Day, WAAD).

Autyzm to zaburzenie neurorozwojowe. Zaburzenia autystyczne mogą mieć różne symptomy, używa się więc określenia „spektrum zaburzeń autystycznych” (z ang. Autism Spectrum Disorder – ASD). Cztery razy częściej występuje u chłopców niż u dziewczynek. Cechą charakterystyczną tego zaburzenia jest to, że do pewnego momentu nie daje żadnych istotnych objawów – wszystko wskazuje na to, że dziecko rozwija się prawidłowo. Zmiana następuje najczęściej między 18. a 48. miesiącem życia[i].

Według badań CBOS, „Społeczny obraz autyzmu”[ii], aż 85% respondentów słyszało o autyzmie. 62% badanych zadeklarowało, że zetknęło się z osobą autystyczną, w tym najczęściej za pośrednictwem mediów, filmów, literatury (47%), rzadziej badani wskazywali, że znają taką osobę przynajmniej z widzenia (35%).

W sondażu, zanim pojawiły się pytania dotyczące autyzmu, została opisana  sytuacja związana z trudnym zachowaniem dziecka w przestrzeni publicznej, z jaką niejednokrotnie zmagają się rodzice dzieci autystycznych. Badani zostali poproszeni o wyobrażenie sobie, że są świadkami takiego zdarzenia: podczas zakupów w sklepie czteroletnie dziecko bardzo głośno krzyczy i zachowuje się agresywnie, a rodzice przez dłuższy czas nie mogą go uspokoić, następnie zostali zapytani, co myślą o tej sytuacji. Ankietowani mogli swobodnie formułować swoje wypowiedzi. Respondenci komentując to zdarzenie najczęściej wyrażali negatywne opinie na temat wychowania dziecka (53%). Mówili, że dziecko jest niewychowane, niegrzeczne, rozkapryszone, rozpuszczone, rozwydrzone. Często w tym kontekście padały określenia, że rodzice tego dziecka stosują bezstresowy model wychowania i takie są tego rezultaty, że nie potrafią wychować swojego dziecka, że poświęcają mu za mało czasu, że popełnili błędy wychowawcze, nie potrafią wyznaczać dziecku granic, nie mają autorytetu u dziecka, że skoro dziecko zachowuje się agresywnie, to na pewno wobec niego stosowana jest przemoc, że nic nie wiedzą o wychowywaniu dzieci i że to ich trzeba wychowywać. Niektórzy mówili, iż zwróciliby rodzicom uwagę, że w miejscach publicznych takie zachowanie jest niedopuszczalne. Nieliczni ankietowani (5%) mówili, że za tym trudnym zachowaniem dziecka może kryć się jakaś choroba. Najczęściej w tym kontekście wspominali o nadpobudliwości bądź ogólnie o chorobie. Niektórzy mówili o ADHD bądź generalnie o zaburzeniach rozwojowych; jedynie trzy osoby powiedziały, że dziecko może mieć autyzm.

Można więc powiedzieć, że niestety społeczna świadomość autyzmu wciąż jest niska. Poniżej znajduje się pigułka wiedzy, dotycząca zaburzeń ze spektrum autyzmu.

Najbardziej charakterystyczne sygnały autystycznego spektrum[iii]:

  • Mowa: występuje bardzo ograniczone zastosowanie języka, monotonna mowa, powtarzalne zwroty, częste stosowanie stereotypowych wyrażeń i zwrotów, treść zdominowana przez nadmierną ilość informacji na tematy z dziedziny własnego zainteresowania; prowadzenie bardziej monologu niż dialogu, odpowiedzi mogą wydawać się niegrzeczne lub nieodpowiednie; trudność w dostosowaniu stylu komunikacji do sytuacji społecznych, na przykład rozmowa może być zbyt formalna;
  • Występuje minimalna lub wręcz brak reakcji na twarze innych ludzi, ich wypowiedzi czy uczucia;
  • Zmniejszone lub opóźnione reagowanie na własne imię, mimo prawidłowego słuchu;
  • Trudności w zrozumieniu intencji innych osób, mogą brać rzeczy dosłownie i mają problem ze zrozumieniem sarkazmu, żartów lub metafor;
  • Występuje mniejsza lub brak świadomości przestrzeni osobistej lub, wręcz przeciwnie, wyjątkowa nietolerancja osób naruszających ich osobistą przestrzeń;
  • Zmniejszenie lub brak zainteresowania społecznego, w tym dzieci w jego/jej wieku własnych, możliwe zwracanie się do innych w niewłaściwy sposób,dziecko zdaje się być agresywne lub uciążliwe;
  • Ograniczone i słabo zintegrowane gesty, mimika i orientacja ciała, kontakt wzrokowy;
  • Nietypowe lub ograniczone zainteresowania i/lub sztywne i powtarzalne zachowania;
  • Powtarzające się “stereotypowe” ruchy, takie jak machanie ręką, kołysanie ciała stojąc, kręcenie się;
  • Sztywne oczekiwanie, że inne dzieci powinny przestrzegać reguł gry;
  • Reakcje emocjonalne, które są zbyt ekstremalne dla okoliczności;
  • Silne preferencje dla znanych procedur i miejsc, niechęć do zmian, co często prowadzi do niepokoju lub agresji, nadmierny nacisk na własny plan dnia;
  • Nad lub podwrażliwość na bodźce zmysłowe, na przykład materiały, dźwięki, zapachy.

 

Świadomość, że ww. zachowania mogą nie być kwestią „złego” wychowania, jest bardzo pomocna dla rodziców i opiekunów dzieci autystycznych. Wielu z nich bowiem boi się korzystać z dzieckiem z przestrzeni publicznej, z obawy przed nieprzyjemnymi komentarzami, spojrzeniami czy wytykaniem niekompetencji rodzicielskiej. Ponadto, należy pamiętać, że zaburzenie autystyczne określane są jako spektrum zachowań, czyli pewien ich zakres. Może to oznaczać, że dziecko przejawia zachowania autystyczne, jednak nie są one wskazaniem do np. kształcenia specjalnego. Dziecko takie będzie więc uczęszczać do masowej szkoły czy przedszkola i warto takie dziecko, jak i jego rodziców, wspierać. Bardzo ważne jest również uświadamianie najmłodszych, aby potrafiły postępować z rówieśnikiem ze spektrum autyzmu. Poniżej znajduje się kilka wskazówek pomocnych, zarówno dla dzieci, jak i dorosłych[iv].

 

  • Twoje informacje muszą być proste, łatwe do zrozumienia, dosłowne. Upewnij się, że zostałaś zrozumiana/y.
  • Nie oczekuj, że takie dziecko będzie zachowywać tak, jak powinno w jego wieku.
  • Staraj się rozpoznać, jakie sytuacje są najbardziej stresujące, co wywołuje frustracje i próbuj ich unikać.
  • Osoby autystyczne często przejawiają zachowania, które mogą być krępujące, denerwujące, a także bardzo często mogą sprawiać, że poczujesz się rozgniewany lub zestresowany ich postępowaniem. Jednakże, w większości przypadków, nie są one celowe. Bardzo ważna jest więc empatia i umiejętność odpuszczania.
  • Unikaj podnoszenia głosu w trakcie rozmowy z osobą autystyczną. Wielu osób z autyzmem jest bardzo wrażliwych na wysokie tony i poziomy głośności, a także szczególnie wrażliwych na krytycyzm.
  • Porozumiewając się z osobą autystyczną, posługuj się kombinacją sygnałów wizualnych i słownych. Z powodu upośledzenia zdolności rozumowania osoby autystyczne często nie są w stanie zrozumieć wydawanych im poleceń. Na przykład, jeśli chcesz żeby dana osoba usiadła na krześle, upewnij się, że cię widzi, wysuń krzesło, poklep w nie i zwracając się do osoby po imieniu poproś ją by usiadła na tym krześle. Nie zapomnij o pochwale za współpracę.
  • Nie zakładaj, że Cię zwyczajnie ignorują, jeśli nie reagują gdy do nich mówisz.

 

Kluczowe są więc CIERPLIWOŚĆ, TOLERANCJA I WYROZUMIAŁOŚĆ.

 

Żródła:

[i] http://www.rynekzdrowia.pl/Neurologia/Swiatowy-Dzien-Swiadomosci-Autyzmu-spotkania-kampanie-i-symboliczna-akcja,182766,208.html, [dostęp: 29.03.2019)

[ii] CBOS „Społeczny obraz autyzmu”, nr 47/2015, Warszawa 2015, oprac. Małgorzata Omyła-Rudzka

[iii] http://www.poradnikautystyczny.pl/niepokojace_objawy_w_wieku_5_11_lat, [dostęp: 29.03.2019]

[iv] http://niegrzecznedzieci.org.pl/asperger/skuteczne-strategie-postepowania-z-ludzmi-dotknietymi-lagodna-forma-autyzmu/, [dostęp: 29.03.2019]

Zdjęcie: https://m.deon.pl/inteligentne-zycie/zdrowie/art,651,autyzm-mity-i-fakty-o-chorobie.html, [dostęp: 29.02.2019]